Jak zdać egzamin:

1. Wydrukuj i rozwiąż testy, które znajdziesz poniżej.
2. Przeczytaj uważnie klucz odpowiedzi, a będziesz wiedział, na co zwrócić uwagę.
3. Dłuższe teksty daj do sprawdzenia poloniście (bardzo się ucieszy).
4. Skoncentruj się.
5. Nie zostawiaj nierozwiązanych zadań.

Egzamin gimnazjalny jest powszechny, obowiązkowy i zewnętrzny. Oznacza to, że wszyscy uczniowie gimnazjum obowiązkowo piszą taki sam test, oceniany przez specjalne komisje. Wyniki egzaminu są wykorzystywane przy rekrutacji do szkół ponadgimnazjalnych.
Część humanistyczna egzaminu obejmuje dwa obszary:

- czytanie i odbiór tekstów kultury,
- tworzenie własnego tekstu.

W każdym obszarze są do rozwiązania zadania, za które w sumie można otrzymać 25 punktów. Za poprawne rozwiązanie wszystkich zadań humanistycznej części egzaminu otrzymasz 50 punktów.

Rodzaje zadań na egzaminie
Każdy arkusz egzaminacyjny zawiera różne teksty kultury. To znaczy, że możesz znaleźć w nim fragmenty powieści lub opowiadań, esejów, tekstów publicystycznych (takich jak np. artykuł z gazety), popularnonaukowych i poetyckich. Zawsze też pojawia się ilustracja - może być to na przykład fotografia krajobrazu lub budowli, reprodukcja obrazu czy plakatu, zdjęcie rzeźby. Teksty kultury zawarte w arkuszu mają zazwyczaj jeden motyw przewodni, dotyczą jednego tematu, takiego jak np. ogrody, kultura szlachecka, śmiech. Wszystkie polecenia w części humanistycznej egzaminu wiążą się z tymi tekstami.

Znaczną część zadań stanowią zadania wielokrotnego wyboru, czyli tak zwane pytania testowe. Trzeba w nich jedynie zakreślić prawidłową odpowiedź i większość uczniów uważa je za najłatwiejsze. Za dobrą odpowiedź na takie pytanie otrzymuje się 1 punkt. Pytań testowych jest zwykle 20.

W arkuszu są też zadania, które wymagają udzielenia krótkiej odpowiedzi - wpisania odpowiednich wyrazów, dokończenia zdania, wypisania cytatu. Otrzymuje się za nie zwykle 1 lub 2 punkty. Kilka zadań wymaga sformułowania nieco dłuższej odpowiedzi, na przykład wypisania argumentów popierających przedstawioną tezę. Rozwiązanie takiego zadania pozwala zwykle na zdobycie 2-3 punktów. Dwa zadania w arkuszu polegają wreszcie na napisaniu własnych tekstów: krótszego tekstu użytkowego (takiego jak np. ogłoszenie, zaproszenie, dedykacja) oraz dłuższego - rozprawki. Za krótszy tekst można otrzymać maksymalnie 5 punktów, za rozprawkę - maksymalnie 16 punktów.

Pułapki w pytaniach testowych
Większość uczniów za najłatwiejsze uznaje pytania testowe. Najmniej problemów przysparzają pytania polegające na wyszukiwaniu w tekście informacji i sprawdzające rozumienie tekstu na poziomie dosłownym. Większość zdających dobrze również określiła intencje nadawcy tekstu, to znaczy umiała powiedzieć, czy dany tekst wyraża nadzieję, obawę, pragnienie, czy jest np. prośbą lub żądaniem. Pytania testowe mogą jednak zawierać pułapki. Niektóre błędy w egzaminach z poprzednich lat wynikały z tego, że uczniowie przeczytali sam tytuł lub pierwszy akapit tekstu albo tylko pośpiesznie "przeskanowali" go wzrokiem. Czasami problem sprawiało skojarzenie i połączenie informacji z różnych fragmentów tekstu. Dlatego, aby uniknąć wynikających z pośpiechu błędów w prostych pytaniach, należy uważnie przeczytać cały tekst.

Dla wielu uczniów problemem okazały się pytania odwołujące się do ich wiadomości z historii - na przykład wskazanie wydarzeń historycznych, które miały miejsce we wskazanym okresie. Dobrze jest zatem pamiętać, że w części testowej pojawiają się pytania wymagające orientacji w historii i historii kultury.

Duże trudności sprawiły zdającym te zadania, w których trzeba było wykazać się znajomością gramatyki i terminów z poetyki oraz teorii literatury - na przykład wskazać wyraz podstawowy i pochodny, wiedzieć, co oznaczają takie pojęcia jak "osoba mówiąca" czy "motyw". Bardzo dużo problemów sprawiały te zadania, w których trzeba było wyjaśnić funkcję danego elementu utworu (np. jaką funkcję pełni w wierszu wielokropek). Ucząc się do egzaminu, nie zapomnij zatem o powtórce z gramatyki i o przypomnieniu sobie wiadomości o budowie utworów literackich.

Zadania średnio trudne
Średnio trudne są zazwyczaj się pytania wymagające sformułowania krótkiej odpowiedzi. W ubiegłych latach zdający dość często tracili punkty, ponieważ nie zastosowali się dokładnie do tego, o co proszono ich w poleceniu. Pamiętaj - jeżeli zadanie polega na wypisaniu z tekstu cytatu, nie można odpowiadać własnymi słowami! Jeżeli masz wypisać z utworu jeden wers, nie wypisuj dwóch! Aby uniknąć tego typu niepotrzebnych błędów, czytaj uważnie polecenia i rób dokładnie to, co one nakazują.

Trzeba pamiętać, że wiele krótkich odpowiedzi wymaga zbudowania pełnych zdań. Ważne jest to zwłaszcza przy poleceniach nakazujących zapisanie np. argumentów popierających przedstawioną tezę. Nie można wtedy zapominać o takich wyrazach jak "zatem", "więc", "ponieważ", "z tego wynika, że..."

Zadania związane z zamieszczoną w teście ilustracją zwykle okazują się dość proste. Problemy jednak sprawia niekiedy zrozumienie albo zastosowanie terminów odnoszących się do opisu dzieł sztuki (np. oś kompozycyjna). Czasami też pojawiają się kłopoty z zastosowaniem informacji z tekstów i rozpoznaniem na zdjęciu tego, co było opisane w podanych tekstach kultury.

Średnio trudne jest też dla uczniów pisanie krótkiego tekstu użytkowego. Większość zdających z ubiegłych lat wiedziała, jak powinno wyglądać zaproszenie, umiała dostosować wypowiedź do sytuacji komunikacyjnej i napisać zwięzły i spójny tekst. Tylko połowa pamiętała jednak o niezbędnych elementach takiego tekstu - na przykład określeniu w zaproszeniu nadawcy albo podaniu czasu i miejsca.

Około jednej trzeciej uczniów podczas poprzednich egzaminów miała poważne kłopoty z poprawnością językową i stylistyczną i uzyskiwało za nie 0 punktów. Bardzo często zdarzały się błędy, które, niestety, słyszymy na co dzień (wystawa była "na sali", "na ogrodzie"). W wielu zaproszeniach zabrakło konsekwencji - jeżeli rozpoczynamy od "mam zaszczyt zaprosić", nie można potem pisać "zapraszamy" ("ja" zamienia się na "my"). Większość uczniów znała zwroty grzecznościowe, ale miała kłopot z ich praktycznym zastosowaniem i odmianą.

Sporą trudność sprawiał poprawny zapis tekstu - uczniowie przekraczali dopuszczalny limit błędów ortograficznych i interpunkcyjnych i otrzymywało za to kryterium 0 punktów. Warto pamiętać, że duża część tych błędów może po prostu wynikać z nieuwagi czy niestaranności - tak, jak bardzo częste opuszczanie "ogonka" przy "ę" (jest to liczone jako błąd ortograficzny).

To było trudne!
Kłopotliwym zadaniem okazywało się w latach ubiegłych napisanie rozprawki. Większość gimnazjalistów pamiętała o prawidłowej konstrukcji i umiała bądź próbowała stworzyć tekst na temat, spójny i dobrze zorganizowany. Duża część zdających pisała teksty dostosowane do sytuacji komunikacyjnej i posługiwała się odpowiednim stylem.

Gorzej gimnazjaliści radzili sobie z udowodnieniem przedstawionej tezy. Nie zawsze umieli celowo dobrać informacje i przykłady. Rzadko pamiętali o uzasadnieniu i omówieniu wybranego przykładu. Bardzo trudnym wyzwaniem okazało się budowanie argumentacji.

Około 3/4 uczniów nie zachowywało poprawności językowej, ortograficznej i interpunkcyjnej i przekroczyło dopuszczalny limit błędów.